BARRETT
Gespecialiseerd Barrett-centrum
Het Catharina Ziekenhuis is één van de acht gespecialiseerde Barrett-centra in Nederland. Dit is een landelijke werkgroep van meerdere ziekenhuizen die zich niet alleen hebben gespecialiseerd in de behandeling van een Barrett slokdarm en vroege vormen van slokdarmkanker, maar ook bezighoudt met wetenschappelijk onderzoek.
Factsheet
Kwaliteit van zorg
Het Catharina Ziekenhuis is één van de acht gespecialiseerde Barrett-centra in Nederland. Dit is een landelijke werkgroep van meerdere ziekenhuizen die zich niet alleen hebben gespecialiseerd in de behandeling van een Barrett slokdarm en vroege vormen van slokdarmkanker, maar ook bezighoudt met wetenschappelijk onderzoek. Al sinds 2007 komen patiënten uit heel Zuid-Nederland naar het Barrett Expert Centrum in het Catharina ziekenhuis, onderdeel van de afdeling Maag, Darm en Leverziekten (MDL). Dit centrum bestaat uit een team van 2 MDL-artsen, een verpleegkundig specialist en een endoscopieteam dat zich gespecialiseerd heeft in het onderzoeken en behandelen van het Barrett-slijmvlies in de slokdarm. Een Barrett-slokdarm is een aandoening van het onderste deel van de slokdarm waarbij het slijmvlies, de bekleding van de slokdarm, is veranderd. Een Barrett-slokdarm ontstaat door het terugstromen van maagzuur in de slokdarm; dit terugstromen van maagzuur wordt ‘reflux’ genoemd. Een Barrett-slokdarm geeft een hoger risico op het krijgen van slokdarmkanker. Specifiek de patiënten met een vroege vorm van slokdarmkanker worden endoscopisch behandeld in het Catharina Ziekenhuis. Met deze behandeling kan de slokdarm worden behouden wat heel belangrijk is voor de kwaliteit van leven voor deze patiëntengroep. Uit onze behandelresultaten van de laatste jaren blijkt dat na het behandelen van de Barrett-slokdarm tenminste 90% een normaal slokdarmslijmvlies terugkrijgt. Door de Barrett-slokdarm regelmatig te controleren kan slokdarmkanker in een vroeg stadium ontdekt en behandeld worden. Hierdoor wordt de kans op volledige genezing vergroot.
Binnen de afdeling MDL is er een verpleegkundig specialist geheel toegewijd aan de groep patiënten met een Barrett slokdarm. Deze specialist geeft voorlichting over de aandoening en behandeling. Ook worden de patiënten psychosociaal begeleidt en wordt er zo nodig doorverwezen naar andere zorgverleners. De specifieke behandelingen worden uitgevoerd door twee MDL-artsen die expert zijn op dit gebied en type behandelingen. Patiënten ondergaan multipele endoscopische behandelprocedures in 1 à 2 jaar tijd, waarna de patiënten in de follow-up periode endoscopisch onderzocht worden gevolgd.
Transitie
-
Continuïteit van zorg
Een Barrett slokdarm komt vooral voor bij blanke mannen die ouder zijn dan 50 jaar en jarenlang last hebben gehad van brandend maagzuur. Vrouwen kunnen ook een Barrett slokdarm ontwikkelen, maar bij mannen komt de afwijking twee tot vier keer zo vaak voor. Ook jongere mensen en mensen met een andere etnische afkomst kunnen een Barrett slokdarm ontwikkelen, maar bij hen is die kans veel lager. Ongeveer vijf procent van de volwassenen in Nederland heeft een Barrett slokdarm. De ernst van de afwijking kan heel verschillend zijn. Bij ongeveer één op de tien patiënten met refluxklachten verandert de slokdarm daadwerkelijk in een Barrett-slokdarm. Waarschijnlijk kan Barrett-slijmvlies pas ontstaan na langdurige blootstelling aan terugstromend maagzuur. Er bestaan aanwijzingen dat erfelijke aanleg ook een rol speelt in het ontstaan van een Barrett-slokdarm. Omdat niet voorspelbaar is welke patiënten slokdarmkanker ontwikkelen, worden alle patiënten met een Barrett-slokdarm regelmatig onderzocht. Dit gebeurt door middel van een zogenaamde gastroscopie. Dit is een kijkonderzoek van de slokdarm. De arts kijkt dan met een flexibele slang via de mond in de slokdarm. Met de camera kan de arts een slokdarmontsteking of een verandering in het weefsel van de slokdarm zien. Tijdens dit onderzoek neemt de arts kleine hapjes weefsel (biopten) weg uit de slokdarmwand of de maag. Deze biopten worden daarna onder de microscoop onderzocht. De diagnose Barrett slokdarm is pas na dit microscopisch onderzoek met zekerheid te stellen.
Samenwerking met andere partijen
De technische universiteit Eindhoven (TU/e) en het Catharina ziekenhuis werken al decennialang samen. De vroegste stadia van slokdarmkanker zijn vaak moeilijk te herkennen en kunnen eenvoudig worden gemist. Samen met de TU/e is er daarom een techniek ontwikkeld om de computer slokdarmfoto’s te laten doorzoeken op tekenen van slokdarmkanker. Om die techniek verder te verfijnen is er nauwe samenwerking met diverse universitaire centra zoals Maastricht, Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen. Het Catharina Ziekenhuis vervult in de regio tevens een ‘academische’ functie, uitgevoerd door Maag-Darm-Leverarts prof. dr. Erik Schoon die verbonden is aan de Universiteit Maastricht.
Ziekenhuizen uit de hele regio verwijzen patiënten die moeilijke ingrepen moeten ondergaan door naar ons. Na zo’n ingreep gaat de patiënt vaak terug naar zijn eigen vertrouwde ziekenhuis. Die hechte samenwerking met de andere ziekenhuizen in de regio maakt het voor ons ziekenhuis mogelijk complexe operaties te blijven doen. Onderzoek en behandeling van dikke darm-, endeldarm- en slokdarmkanker doen de MDL-artsen binnen het Catharina Kanker Instituut, in samenwerking met onder andere de chirurgen en alle andere oncologische disciplines.
Informatie en communicatie
Het Catharina Ziekenhuis is onderdeel van de Barrett Experts Centra (BEC) in Nederland. Dit is een landelijke werkgroep van meerdere ziekenhuizen waarin wordt samengewerkt rondom de zorg aan patiënten met een Barrett slokdarm. Het BEC heeft een website ontwikkeld (www.barrett.nl) voor patiënten en hun naasten en zorgverleners waarop informatie over de diagnostiek en behandeling te vinden is. Daarnaast werken we ook samen binnen de werkgroep van het Barrett Expert Centra, met de Maag, Lever en Darm stichting op het gebied van voorlichting en communicatie en met de patiëntenorganisatie Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS).
Onderzoek
De Maag, Darm, Leverartsen en verpleegkundig specialist van het Catharina Ziekenhuis doen wetenschappelijk onderzoek bij patiënten met een Barrett-slokdarm, in samenwerking met collega’s van andere ziekenhuizen. Deze onderzoeken richten zich op drie belangrijke aspecten: (1) Het verbeteren van de controle van het Barrett-slijmvlies door middel van nieuwe endoscopietechnieken en betere methoden van weefselonderzoek, (2) Het toepassen van nieuwe behandelingsvormen voor slokdarmkanker en het voorstadium ervan, en (3) Inzicht krijgen in het kwaliteit van leven van de patiënten met een Barrett slokdarm door middel van onder andere een promotieonderzoek van onze verpleegkundig specialist.
Omdat de herkenning op basis van endoscopiebeelden en biopten van de vroege stadia van kanker bij een Barrett-slokdarm tekort schoot, is er in samenwerking met de TU/e een nieuwe computertechniek ontwikkeld. De computer analyseert in de slokdarm gemaakte camerabeelden en vergelijkt die met opgeslagen beelden die door specialisten zijn beoordeeld. Aan de hand van de groeiende verzameling van beelden waar al dan niet tumoren op te zien zijn, wordt de computer steeds beter in het herkennen van kankerweefsel. Deze resultaten zijn een belangrijke stap richting een hoogkwalitatief automatisch herkenningssysteem (computer-aided detection, CAD). Artsen gebruiken deze computeranalyse als ondersteuning bij het stellen van de diagnose. Andere onderzoeken en publicaties die worden uitgevoerd door de specialisten van het Catharina Ziekenhuis zijn onder andere de kwalitatieve focusgroep-studie waarin de factoren worden bestudeert die de gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven beïnvloeden bij patiënten met een Barrett-slokdarm, de studie naar het gebruik van endoscopische submucosale dissectie (EDS) en het onderzoek waarin training in het herkennen van vroege neoplastische laesies in beeldvorming van de Barrett-slokdarm wordt aanbevolen.
Grensoverschrijdende zorg
Speciaal voor patiënten met slokdarmkanker is een efficiënt zorgtraject ingericht waarin we de meest geavanceerde behandelingen aanbieden. Voorbeelden zijn endoscopisch mucosale resectie (EMR), radiofrequente ablatie (RFA) en complexe kijkoperaties. De behandeling van slokdarmkanker is vaak zo complex dat maar weinig ziekenhuizen deze mogen uitvoeren. Ziekenhuizen uit heel Zuidoost Nederland verwijzen daarom patiënten naar ons voor onderzoek en behandeling van deze specifieke vorm van kanker. Onze MDL-artsen leiden in het Catharina Ziekenhuis ook artsen uit binnen- en buitenland op, om specifieke behandelingen van slokdarmkanker ook elders in de wereld te kunnen toepassen.
Specialisten
